โรคฉี่หนู เล็ปโตสไปโรซิส |
(Leptospirosis) |
| การตรวจโรคเล็ปโตสไปโรซีสทางห้องปฏิบัติการ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ดร.สลักจิต ชุติพงษ์วิเวท นักเทคนิคการแพทย์ 8 วช. ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ เชียงใหม่ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| โรคเล็ปโตสไปโรซีส
เชื้อก่อโรค Leptospira Class Schzomycetes Order Spirochaetales Family Spirochaetaceae Genus Leptospira Species - biflexa (free living saprophyte) อยู่เป็นอิสระทั่วไปในสิ่งแวดล้อม ไม่ก่อให้เกิดโรค - nterogans (pathogen) ก่อให้เกิดโรค การก่อโรค 1. ได้รับเชื้อ : ทางบาดแผล การกิน สำลักน้ำเข้าทางจมูก 2. เชื้อเข้าสู่กระแสโลหิต 3. เชื้อไปยังอวัยวะต่าง ๆ 4. มีการติดเชื้อที่ไต 5. ปล่อยเชื้อออกมากับปัสสาวะ วัตถุประสงค์ในการตรวจวิเคราะห์ มีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้ผลการตรวจเชื้อทางห้องปฏิบัติการเป็นลบ เช่น ยังไม่มีเชื้อในปัสสาวะหรือ ความไม่เหมาะสมระหว่าง เวลาที่เชื้อเข้าสู่ร่างกาย กับเวลาที่เก็บตัวอย่าง ดังได้อธิบายในกลไกการก่อโรค บางรายอาการชัด แต่ detect early ก็ตรวจไม่พบ ดังนั้นการตรวจเพื่อรักษาจะไม่มีประโยชน์ แต่อาจจะใช้ในการเฝ้าระวัง ควบคุมโรค ผู้ส่งตรวจควรมีความเข้าใจว่าต้องการอะไรในการส่งตรวจ  การตรวจวินิจฉัยการติดเชื้อเบื้องต้น เพื่อ Screening
การตรวจยืนยันผลการตรวจเบื้องต้น เป็นการตรวจซ้ำตัวอย่างเดิม หรือเชื้อเดิม โดยวิธีสำหรับใข้ตรวจยืนยัน หรือ เป็นการตรวจให้ละเอียดยิ่งขึ้นเช่น ตรวจหา Serogroup , Serotype เกณท์ทางห้องปฏิบัติการ  Screening test ข้อหนึ่งข้อใดให้ผลบวก
- Latex agglutinaion (LA) :สำหรับในต่างประเทศจะใช้ antigen serovar ที่พบในต่างประเทศ ซึ่งเมื่อนำไปใช้ตรวจในบ้านเรา ผลอาจจะ negative ได้ ของกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จะใช้ antigen serovar ที่พบระบาดในบ้านเราประมาณ 5 serovar ซึ่งจะ coated ใหม่ทุก 5 ปี Sensitivity ใกล้เคียงกัน ปกติขาย แต่ถ้าช่วงระบาดให้เบิกฟรี - Dipstick test ราคาประมาณ 40-50 บาทต่อ test - Lateral flow test - Microcapsule agglutination test (MCAT) Confirmation test ข้อหนึ่งข้อใดให้ผลบวก
- Immunofluorescent antibody test (IFA) ใช้ antigen serovar ที่พบระบาดในบ้านเรา ประมาณ 5 serovar ยึดติดสไลด์ (fixed) ทดสอบ antibody ราคา 80-90 บาท / test - ตรวจครั้งเดียว IgM>1:100 หรือ IgG >1:400 - ตรวจเลือดคู่ (Pair sera) พบมีการเพิ่มขี้นอย่างน้อย 4 เท่า (four-fold rising)ของ IgM หรือ IgG - Microscopic agglutination test (MAT) - ตรวจครั้งเดียว IgM>1:100 หรือ IgG >1:400 - ตรวจเลือดคู่ (Pair sera) พบมีการเพิ่มขี้นอย่างน้อย 4 เท่า (four-fold rising) โดยวิธีนี้จะใช้เชื้อ 24 serovar ตรวจหา antibody โดยปกติ จะมี Cross reaction เกิดขึ้น ระหว่าง serovar ต่าง ๆ ต้องทำการหา titer ว่า serovar ไหนให้ค่า titer สูงกว่า ถือว่าเป็น การติดเชื้อจาก serovar นั้น ในทางปฏิบัติจริง ได้ serum ครั้งที่ 2 ยาก จากประสพการณ์ที่น่าน ครั้งแรกเจาะเลือด 3727 ราย เก็บ serum ครั้งที่ 2 ได้ 600 ราย - Elisa test for leptospirosis ให้ผลบวก (Elisa จากต่างประเทศ Antigen ที่ใช้ coat plate ใช้ antigen serovar ที่พบในต่างประเทศ) - เพาะเชื้อจากเลือด ถือว่าวิธีนี้เป็น gold standard ยืนยันการ infection - ในกรณีที่เพาะเชื้อแล้วไม่ขึ้น สามารถตรวจด้วยวิธี Polymerase chain reaction(PCR) ด้านบนเป็นความสามารถตรวจที่โรงพยาบาล ด้านล่างเป็นความสามารถตรวจที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ชนิดตัวอย่างที่สามารถส่งตรวจโรคเล็ปโตสไปโรซีส
เลือด (ใช้ตัวอย่างนี้มากที่สุด)
น้ำไขสันหลัง
ปัสสาวะ
ชิ้นเนื้อ หรือ อวัยวะต่าง ๆ
น้ำ
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| การเก็บตัวอย่างชนิดต่าง ๆ ส่งตรวจ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ตัวอย่างน้ำ เพื่อตรวจหา เชื้อโดยตรง 1 วัน (หลังจากรับตัวอย่าง)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ภาชนะสะอาด 100 - 200 ML.
เพาะเชื้อ : เก็บในระยะแรกของโรค ภายใน 1 สัปดาห์หลังเริ่มมีอาการ กรณีไม่ทำทันที
ที่ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ เชียงใหม่-เชียงราย
